Τα πιο γνωστά δρακόσπιτα στον Ελλαδικό χώρο είναι τα Δρακόσπιτα της Νότιας Εύβοιας. Τα δρακόσπιτα είναι κατασκευασμένα με τετραγωνικούς και μακρόστενους λίθους, οι οποίοι είναι τοποθετημένοι ο ένας πάνω στον άλλο, χωρίς άλλα συνδετικά υλικά και συγκρατούνται μόνο με το βάρος τους. Τα κενά συμπληρώνονται με άλλους μικρότερους λίθους. Η σκεπή είναι και αυτή κατασκευασμένη από τεράστιους λίθους σύμφωνα με το εκφορικό σύστημα. Είναι σαφές ότι οι κατασκευαστές τους ήταν γνώστες στατικής, αλλά και της κυκλώπειας τεχνικής.
Εκτός όμως από την Εύβοια υπάρχει και ένα δρακόσπιτο πολύ κοντά στο κέντρο της Αθήνας, στο βουνό του Υμηττού, στον δήμο Βύρωνα και συγκεκριμένα στην περιοχή του Κουταλά. Τόσο η χρονολόγηση, όσο και η προέλευση και χρήση του οικοδομήματος, που είναι κυρίως γνωστό ως το “Δρακόσπιτο του Υμηττού”, δεν έχει διερευνηθεί επαρκώς και γι’ αυτό τον λόγο υπάρχουν διάφορες θεωρίες.
Η ομάδα μας συγκέντρωσε τις δημοφιλέστερες θεωρίες που κυκλοφορούν στο διαδίκτυο και σας τις παρουσιάζει μαζί με πλούσιο φωτογραφικό υλικό από την πρόσφατη επίσκεψή μας στην τοποθεσία.
Μόλις εκατό πενήντα μέτρα από το Δρακόσπιτο υπάρχει ένα αρχαίο λατομείο – γνωστό ως λατομείο Κουταλά – το οποίο σήμερα χρησιμοποιείται σαν αναρριχητικό πεδίο με το όνομα Καράβι.
Σύμφωνα λοιπόν με μια θεωρία το κτίσμα, το οποίο είναι το μόνο που διασώζεται από μια σειρά παρόμοιων κτισμάτων, των οποίων τα υπολείμματα είναι εμφανή στη γύρω περιοχή, κατασκευάστηκε από τους αρχαίους λατόμους, ως ιερό προς τιμήν του Ηρακλή, που θεωρούταν ο προστάτης τους.
Μια άλλη θεωρία υποστηρίζει ότι το κτίσμα είναι έργο των Δρυόπων, της πανάρχαιας φυλής που εγκαταστάθηκε το 1.200 π.Χ. στο νότιο τμήμα της Εύβοιας, μετά τον διωγμό της από την περιοχή του Παρνασσού. Οι μελετητές πιστεύουν ότι τα δρακόσπιτα των Δρυόπων οικοδομήθηκαν ως ιερά προς τιμήν του Δία και της γυναίκας του Ήρας.
Άλλοι μελετητές πιστεύουν ότι το Δρακόσπιτο χτίστηκε από σκλάβους που εργάζονταν στα κοντινά λατομεία και κατάγονταν από την Καρία. Στην Καρία που βρίσκεται, στην περιοχή της αρχαίας Αλικαρνασσού στη Μικρά Ασία, έχουν βρεθεί αντίστοιχα κτίσματα, τα οποία σχετίζονταν με την λατρεία χθόνιων θεοτήτων.
Μια εκτεταμένη μελέτη του Δρακόσπιτου του Υμηττού έχει γίνει από τον Σταύρο Οικονομίδη και έχει δημοσιευθεί στα Αρχαιολογικά Ανάλεκτα εξ Αθηνών» (Τόμος 42, 2018). Η μελέτη αυτή μεταξύ άλλων αναφέρεται και στο βιβλίο των J. Carpenter και D. Boyd για τα δρακόσπιτα. Οι δυο αυτοί μελετητές τοποθετούν το κτίσμα στον 1ο π.Χ. αιώνα και το συνδέουν με τη χρήση των κοντινών λατομείων Κουταλά κατά τη Ρωμαϊκή Εποχή.
Τέλος, στο διαδίκτυο υπάρχει μια αναφορά σε ένα άρθρο του καθηγητή Γ.Κ. Γαρδίκα με τίτλο Υμηττός από τα Πρακτικά της Αρχαιολογικής Εταιρείας (υπ. αριθμ. 151 του 1920), που αναφέρεται στο Δρακόσπιτο ως σπήλαιο μετά πολλών επιγραφών και αναγλύφων που απεικόνιζαν μια γυναίκα καθιστή και ένα κεφάλι λιονταριού. Σύμφωνα με τον Γαρδίκα, το κτίσμα ήταν αφιερωμένο στις Χάριτες, στον Πάνα και στον Απόλλωνα. Επίσης, ο ίδιος μελετητής αναφέρει ότι οι γονείς του Πλάτωνα έφεραν αυτόν ως βρέφος στο ιερό προκειμένου να πραγματοποιήσουν θυσία και να ζητήσουν την προστασία του από τους θεούς.
Το κτίσμα βρίσκεται στο χείλος μιας απόκρημνης πλαγιάς του βουνού και έχει εκπληκτική θέα προς το Λεκανοπέδιο. Έχει σχεδόν κυκλική κάτοψη με μέγιστη διάμετρο 5,30 μέτρα και μέγιστο ύψος στο εσωτερικό 1,85 μέτρα. ‘Έχει δύο ανοίγματα, το ένα μεγαλύτερο ως είσοδο και το άλλο μικρότερο ως φωταγωγό. Στο κέντρο του κτίσματος υπάρχει μια λαξευμένη πέτρα η οποία θεωρείται ότι αποτελούσε βωμό για λατρευτική χρήση, ενώ στα τοιχώματα υπάρχουν λαξευμένες εγκοπές για διάφορες άλλες χρήσεις. Τέλος, στον τοίχο προς τη μεριά του μικρότερου ανοίγματος, υπάρχει πιθανόν λαξευμένο ένα πρόσωπο.
Μια ενδιαφέρουσα λεπτομέρεια είναι ότι κατά τη επίσκεψή μας – σε μια εσοχή στα τοιχώματα του Δρακόσπιτου – βρήκαμε ένα φιαλίδιο στο οποίο υπήρχε μέσα ένα κομμάτι χαρτί και ένα μολύβι, με τα οποία κάποιοι εκ των επισκεπτών του χώρου είχαν καταγράψει τα ονόματά τους.
Ένας σχετικά εύκολος τρόπος να προσεγγίσετε το Δρακόσπιτο είναι να ακολουθήσετε την κάτωθι πεζοπορική διαδρομή με αφετηρία το Μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου Κουταλά στον Βύρωνα. Αρχικά ακολουθείτε τον χωματόδρομο που ξεκινάει από το Μοναστήρι με κατεύθυνση προς το βουνό. Στη συνέχεια στρίβετε αριστερά στον δεύτερο χωματόδρομο που συναντάτε και αφού τον ακολουθήσετε για κάποια μέτρα στην επόμενη διακλάδωση τον ακολουθείτε προς τα δεξιά. Μετά από περίπου 200 μετρά στη δεξιά μεριά του δρόμου θα βρείτε το γράμμα “Κ” βαμμένο με κόκκινο χρώμα σ’ ένα βράχο. Ακολουθείτε αυτό το μονοπάτι (το οποίο σε όλο του το μήκος είναι σηματοδοτημένο με κόκκινα σημάδια) μέχρι να φτάσετε στο Καράβι. Από εκεί με νότια – νοτιοδυτική κατεύθυνση ξεκινάει από την άκρη της πλαγιάς ένα μονοπάτι περίπου 150 μέτρων που σας οδηγήσει στο Δρακόσπιτο. Το τελευταίο αυτό κομμάτι θέλει λίγη προσοχή γιατί έχει μια μικρή κατωφέρεια σε κάποια σημεία.
Τέλος ένα σύντομο βίντεο από την επίσκεψή μας στο Δρακόσπιτο μέσω του μονοπατιού που ξεκινά από το Καράβι.
Και μόνο η ύπαρξη ενός τέτοιου άγνωστου και μυστηριακού μέρους λίγες εκατοντάδες μέτρα από το κέντρο της πόλης αποτελεί έναν καλό λόγο για να το επισκεφθείτε. Η ατμόσφαιρα γύρω και μέσα στο κτίσμα και η μοναδική πανοραμική θέα θα σας ανταμείψουν για την προσπάθεια που θα καταβάλετε να το προσεγγίσετε. Μόνο κατά την επίσκεψή σας σεβαστείτε το χώρο που επέζησε τόσες χιλιάδες χρόνια.